Nam Định, vùng đất giàu truyền thống và tiềm năng nông nghiệp, đã khẳng định vị thế tiên phong trong phát triển nông nghiệp bền vững tại Việt Nam. Với nền tảng nông nghiệp phong phú, sự phối hợp chặt chẽ từ chính quyền, nông dân và doanh nghiệp, tỉnh đã xây dựng thành công nhiều mô hình liên kết sản xuất hiện đại. Đặc biệt, việc phát triển các sản phẩm OCOP (Chương trình Mỗi xã một sản phẩm) từ các chuỗi liên kết sản xuất đã mang lại những bước tiến đáng kể, giúp nâng cao giá trị nông sản và đưa thương hiệu Nam Định vươn tầm quốc gia, quốc tế.
Những sản phẩm OCOP không chỉ là kết tinh của truyền thống sản xuất lâu đời mà còn là minh chứng cho tinh thần đổi mới sáng tạo và ý chí vượt khó của người dân Nam Định. Năm 2024, các chuỗi liên kết sản xuất tiếp tục được xem là động lực quan trọng, góp phần phát triển nền nông nghiệp tỉnh theo hướng bền vững, đáp ứng yêu cầu của thị trường hiện đại và những thách thức trong tương lai.
Chuỗi liên kết sản xuất: Nền tảng phát triển sản phẩm OCOP
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, chuỗi liên kết sản xuất được coi là giải pháp tối ưu để phát triển các sản phẩm OCOP. Thay vì sản xuất nhỏ lẻ và thiếu định hướng, các chuỗi liên kết tại Nam Định đã tạo ra sự gắn kết chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp. Điều này không chỉ đảm bảo chất lượng, mẫu mã sản phẩm đồng bộ mà còn giúp nâng cao tính cạnh tranh của nông sản Nam Định trên thị trường.
Tỉnh Nam Định hiện đã phát triển được 42 chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, được phân bổ trong nhiều lĩnh vực:
- 14 chuỗi Trồng trọt, bao gồm 5 chuỗi lúa gạo chất lượng cao, 1 chuỗi nấm và 7 chuỗi sản xuất rau, củ, quả.
- 15 chuỗi Thủy sản, trong đó có 8 chuỗi khai thác, chế biến hải sản và 7 chuỗi nuôi trồng, tiêu thụ thủy sản nước lợ.
- 10 chuỗi Chăn nuôi, tập trung vào chế biến thịt lợn và bảo quản, tiêu thụ trứng gia cầm.
- 3 chuỗi Diêm nghiệp, chuyên sản xuất, thu mua và chế biến muối.
Những chuỗi liên kết này không chỉ tăng cường hiệu quả sản xuất mà còn là nền tảng để xây dựng các sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3 sao, 4 sao. Sự thành công của các chuỗi liên kết đã giúp các sản phẩm nông nghiệp Nam Định chiếm lĩnh thị trường trong nước và bước đầu định hướng để xuất khẩu ra thị trường quốc tế.
Chính sách hỗ trợ phát triển chuỗi liên kết sản xuất gắn với OCOP
Để thúc đẩy việc phát triển sản phẩm OCOP từ chuỗi liên kết sản xuất, tỉnh Nam Định đã triển khai hàng loạt chính sách đồng bộ và thiết thực, hỗ trợ toàn diện từ khâu sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm.
Hỗ trợ tư vấn và xây dựng kế hoạch: Tỉnh hỗ trợ lập kế hoạch sản xuất kinh doanh, xây dựng hợp đồng liên kết và tổ chức các hoạt động xúc tiến thị trường. Những chính sách này giúp các hợp tác xã, doanh nghiệp và nông dân có nền tảng vững chắc để vận hành hiệu quả chuỗi liên kết.
Cung cấp vật tư và thiết bị sản xuất: Các chuỗi liên kết được hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi, máy móc thiết bị và nguyên liệu đầu vào nhằm giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.
Ứng dụng công nghệ cao: Nam Định tập trung vào chuyển giao khoa học kỹ thuật và áp dụng các tiêu chuẩn như VietGAP, HACCP, GlobalGAP, ISO để nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu khắt khe từ thị trường trong nước và quốc tế.
Phát triển thương hiệu và xúc tiến thương mại: Các sản phẩm OCOP được hỗ trợ tham gia các hội chợ, triển lãm và quảng bá trên các nền tảng trực tuyến. Việc kết nối với các sàn thương mại điện tử đã giúp mở rộng thị trường tiêu thụ, khẳng định thương hiệu nông sản Nam Định trên bản đồ kinh tế quốc gia và định hướng ra quốc tế.
Đào tạo và nâng cao năng lực: Tổ chức nhiều lớp tập huấn, hội thảo kỹ thuật và kỹ năng quản lý sản xuất. Đồng thời, các chuyến tham quan học hỏi kinh nghiệm tại những địa phương có mô hình liên kết hiệu quả đã thúc đẩy sự sáng tạo, giúp nông dân và doanh nghiệp áp dụng những giải pháp tối ưu vào sản xuất.
Hiệu quả từ các mô hình liên kết tiêu biểu
Những mô hình liên kết chuỗi sản xuất tại Nam Định không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn tạo ra những giá trị bền vững cho cộng đồng. Một số chuỗi liên kết tiêu biểu bao gồm:
Chuỗi liên kết sản xuất lúa gạo chất lượng cao Toản Xuân: Công ty TNHH Toản Xuân dẫn đầu trong việc sản xuất gạo sạch theo quy trình khép kín. Chuỗi liên kết của công ty bao gồm 10 hợp tác xã và 11 hộ nông dân, với diện tích sản xuất trên 1.000 ha tại các huyện như Hải Hậu, Nam Trực, Ý Yên. Quy trình sản xuất nghiêm ngặt từ khâu thu hoạch đến chế biến đã tạo nên thương hiệu Gạo Sạch Toản Xuân đã có 01 sản phẩm OCOP 3 sao và 2 sản phẩm Gạo sạch chất lượng cao Toản Xuân 999 và Gạo Sinh thái ruộng rươi đang trình Trung ương đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP 5 sao. Sản phẩm hiện được tiêu thụ tại 34 tỉnh thành, với sản lượng 6.000 tấn/năm.
Chuỗi liên kết nuôi, chế biến và tiêu thụ ngao sạch Lenger: Công ty TNHH Thủy sản Lenger Việt Nam nổi bật với việc áp dụng công nghệ hiện đại để chế biến ngao sạch. Với vùng nuôi đạt chứng nhận ASC/CoC rộng 500 ha, 90% sản lượng ngao sạch được xuất khẩu sang EU, Mỹ, Nhật Bản. Công ty đã có 03 sản phẩm được chứng nhận OCOP 4 sao và 1 sản phẩm Nghêu thịt hộp Lenger đang trình Trung ương đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP 5 sao. Các sản phẩm Ngao sạch Lenger đã được bày bán rộng rãi ở các siêu thị, nhà hàng lớn tại nhiều tỉnh, thành phố đặc biệt tại các siêu thị thành phố Hà Nội và thị trường quốc tế.
Chuỗi liên kết sản xuất và chế biến nông sản sấy Minh Dương: Công ty Minh Dương sử dụng công nghệ sấy chân không để chế biến các sản phẩm nông sản như ngô, khoai tây, chuối. Với hơn 2.000 ha vùng nguyên liệu, Minh Dương đã tham gia chương trình OCOP với 5 sản phẩm đạt chuẩn 3-4 sao.
Thành tựu và định hướng phát triển
Những mô hình chuỗi liên kết sản xuất tại Nam Định không chỉ gia tăng giá trị kinh tế cho nông sản mà còn tạo việc làm ổn định, cải thiện sinh kế và đảm bảo đầu ra lâu dài, bền vững cho người nông dân. Đây là động lực thúc đẩy sự phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, đồng thời khẳng định vai trò của tỉnh trong việc thực hiện hiệu quả chương trình OCOP.
Thành công của các chuỗi liên kết là tiền đề quan trọng để Nam Định tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP. Các sản phẩm từ những chuỗi này không nhận được sự tin tưởng từ người tiêu dùng trong nước mà còn định hướng xuất khẩu. Với 529 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, với 4 sản phẩm tiềm năng 5 sao như Nghêu thịt hộp Lenger, Gạo sạch Toản Xuân 999, Gạo sinh thái ruộng Rươi và sản phẩm du lịch nông thôn Ecohost Hải Hậu, Nam Định đã tạo dấu ấn mạnh mẽ trong ngành nông nghiệp quốc gia.
Việc kết hợp giữa chuỗi liên kết sản xuất và chương trình OCOP đã giúp tỉnh tận dụng hiệu quả lợi thế truyền thống, đặc biệt trong các ngành hàng chủ lực như lúa gạo, thủy sản và chăn nuôi. Các huyện Hải Hậu và Giao Thủy với số lượng sản phẩm OCOP lần lượt là 123 và 121 sản phẩm đã khẳng định tiềm năng lớn trong phát triển chuỗi giá trị nông sản. Đây chính là minh chứng cho sự phối hợp chặt chẽ giữa nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp và chính quyền địa phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, chuỗi liên kết sản xuất vẫn đối mặt với một số thách thức. Các hộ sản xuất nhỏ lẻ chưa đồng đều về năng lực, thiếu sự đồng bộ trong áp dụng công nghệ và tiêu chuẩn chất lượng. Hơn nữa, việc mở rộng thị trường tiêu thụ, đặc biệt tại thị trường quốc tế, vẫn cần sự đầu tư mạnh mẽ hơn nữa vào khâu xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu.
Trong những năm tới tỉnh sẽ tiếp tục đẩy mạnh phát triển các chuỗi liên kết sản xuất theo hướng bền vững, tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm, áp dụng công nghệ tiên tiến và mở rộng mạng lưới tiêu thụ. Chính quyền các cấp sẽ đồng hành cùng nông dân và doanh nghiệp, tăng cường các chính sách hỗ trợ, khuyến khích sự sáng tạo trong sản xuất, đồng thời xây dựng các sản phẩm OCOP mới có sức cạnh tranh cao.
Với những định hướng này, Nam Định không chỉ tiếp tục khẳng định vị thế tiên phong trong phát triển nông nghiệp bền vững mà còn đưa thương hiệu nông sản OCOP của tỉnh trở thành niềm tự hào trên thị trường trong nước và hướng đến xuất khẩu. Đây không chỉ là một thành quả kinh tế mà còn mang ý nghĩa văn hóa, thể hiện giá trị bền vững và sức sống mãnh liệt của nông nghiệp Nam Định trong thời kỳ hội nhập./.